در کشور ما معمولاً بعد از بارش برف، به منظور یخ‌زدایی و جلوگیری از لغزندگی سطح معابر و بروز مخاطرات مربوط به آن، روش پاشیدن نمک یا مخلوطی از شن و نمک را به کار می برند. اگرچه این راهکاری ساده و ارزان برای کاهش اثرات یخ زدگی گذرگاه ها است، اما به باور کارشناسان، روشی قدیمی و غیراستاندارد است که خسارت های گسترده و جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می آورد.
نمک پاشی علاوه بر آثار ضد محیط زیستی بسیار، حتی پیامدهای اقتصادی مخربی هم دارد که ارزان بودن استفاده از نمک را غیرقابل توجیه می‌کند؛ متخصصان امور فنی می گویند نمک پاشی هزینه های پنهان فراوانی بر سازه‌های جاده‌ای مثل پل ها، پایه های فلزی و آسفالت جاده ها تحمیل می کند و سبب پوسیدگی قطعات زیرین خودروها (به ویژه شاسی و اگزوز خودرو) می شود که با محاسبه هزینه و فایده اقتصادی، پرهیز از این روش یک ضرورت محتوم به نظر می رسد.
برخی آسیب های زیست محیطی نمک پاشی
هر نمکی که روی برف و یخ پخش می‌شود، سرانجام در بخشی از محیط باقی خواهد ماند و قابل ردیابی در یک یا هر سه مسیر ذیل است:
۱- یا به دلیل انحلال سریع، در برف ذوب و حل می‌شود و مستقیماً به صورت هرز آب درمی آید.
۲- یا با حرکت خودروها به حاشیه جاده‌ها پخش و به سمت پایین و داخل خاک تراوش می‌شود و به سفره‌های آب زیرزمینی، منابع آب آشامیدنی یا ریشه گیاهان نفوذ می‌کند.
۳- یا مستقیماً روی گیاهان حاشیه جاده‌ها ته نشین می‌شود و عاقبت آن هم به خاک و آب راه می‌یابد.
الف- آلودگی منابع آبی
نمک پاشی باعث شور شدن آب‌های زیرزمینی، از دست رفتن قابلیت مصرفی این آب ها، شوری آب سدهای کوچک و دریاچه ها و تشدید بحران تأمین آب می شود. طبق آمار رسمی کشور سالانه بیست میلیون تن نمک برای یخ زدایی معابر و جاده ها در کشور استفاده می شود که بر اساس نتایج یک پژوهش، این میزان نمک می تواند حدود 33 میلیارد مترمکعب آب را آلوده سازد.
ب- آلودگی خاک
در سرتاسر جهان، شوری و قلیایی شدن خاک، حاصلخیزی و کیفیت خاک را کاهش می دهد. خواص شیمیایی و فیزیکی خاک را از بین می برد؛ باعث افزایش سختی، کاهش نفوذپذیری، کاهش تهویه و هوادهی و افزایش سرعت فرسایش خاک می شود؛ همچنین میکرو ارگانیسم های موجود در خاک را از بین می برد و بافت بیولوژیکی خاک را تخریب می کند.
ج- آسیب به گیاهان و جانداران
افزایش مقدار نمک در خاک، اراضی کشاورزی و باغات را به ویرانی می کشاند؛ با کمال تأسف باید گفت درختان بیشترین آسیب پذیری را نسبت به سایر گونه های گیاهی در برابر نمک دارند. نمک توانایی گیاهان را در جذب آب و مواد غذایی کاهش می دهد، رشد گیاهان را کم می کند و متعاقباً بر زیستگاه حیوانات تأثیرات مخرب می گذارد. بد نیست بدانیم وجود نمک در خاک مانع از جذب آهن توسط گیاه می شود و بدین ترتیب آهن از چرخه خوراک جانداران از جمله انسان حذف می شود. همچنین قدرت باروری کل گیاه را محدود می نماید و در شرایط حاد نیز گیاه کاملاً ضعیف و در نهایت خشک می شود.
د- آلودگی هوا
در روزهای بعد از یخبندان که تابش آفتاب سطح معابر را خشک می کند، ذرات نرم و ریز نمک و ماسه، تحت تأثیر عبور و مرور عابران، جریان ترافیک و وزش باد، به صورت غبار و ذرات معلق وارد هوا می شوند. در این شرایط مشاهدات زیادی به ویژه در نواحی درون شهری، افزایش ذرات معلق در هوا و میزان ماندگاری آنها را حتی تا چند برابر میزان استاندارد نشان داده است.