زیست پالایی، یک فرآیند طبیعی است که با استفاده از میکروارگانیسم ها مانند باکتری ها، قارچ ها و جلبک ها برای تجزیه و حذف آلاینده ها از محیط انجام می شود. با استفاده از قدرت این موجودات میکروسکوپی دانشمندان و متخصصان محیط زیست با همکاری یکدیگر تلاش می کنند تا جهان ما را پاکسازی کرده و از آن برای نسل های آینده محافظت کنند.
در زیست پالایی، میکروب ها طی میلیون ها سال برای مصرف و متابولیسم ترکیبات مختلف از جمله مواد سمی تکامل یافته اند. با فراهم کردن شرایط مناسب مانند مواد مغذی اکسیژن و دما دانشمندان می توانند رشد این میکروارگانیسم ها را تحریک کرده و توانایی آن ها را در تجزیه آلاینده ها افزایش دهند.
دو نوع اصلی زیست پالایی وجود دارد:
در محل و خارج از محل
زیست پالایی در محل: پالایش مستقیم محل آلوده بدون حذف خاک یا آب است که از طریق روش هایی مانند تهویه زیستی و تحریک زیستی صورت می پذیرد.
زیست پالایی خارج از محل: شامل حذف مواد آلوده از محل و پالایش آن در جای دیگر است، که با استفاده از تکنیک هایی مانند Biopile یا پالایش زمین صورت می گیرد.
یکی از نمونه های قابل توجه پاکسازی زیستی پاکسازی نشت نفت است. فاجعه Deepwater Horizon در سال 2010 یک مثال از اثرات مخرب آلودگی نفتی بر زندگی دریایی و اکوسیستم های ساحلی است. در واکنش به چنین حوادثی دانشمندان برای تجزیه و حذف نفت از محیط زیست از طریق باکتری های تجزیه کننده نفت و تأمین مواد مغذی لازم توانسته اند تأثیر این نشت ها بر محیط زیست را به میزان قابل توجهی کاهش دهند و آن ها را به مواد بی ضرر مانند آب و دی اکسید کربن تبدیل کنند.
یکی دیگر از زمینه هایی که زیست پالایی در آن نویدبخش بوده تصفیه آب های زیرزمینی آلوده است. آلودگی آب های زیرزمینی که اغلب در اثر فعالیت های صنعتی یا روان آب های کشاورزی ایجاد می شود می تواند منابع آب آشامیدنی را آلوده کند و خطر قابل توجهی برای سلامتی انسان ایجاد کند. تکنیک های زیست پالایی مانند تقویت زیستی در کاهش سطح آلاینده ها در آب های زیرزمینی و بازگرداندن آن به سطوح ایمن موفق بوده است.
علی رغم پتانسیل بالای زیست پالایی هنوز چالش هایی وجود دارد. اثربخشی این فرایند می تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله نوع و غلظت آلاینده ها وجود ترکیبات دیگری که سبب مهار فعالیت میکروبی شده و شرایط محیطی در محل قرار گیرد. علاوه بر این، هنوز موارد زیادی برای یادگیری در مورد فعل و انفعالات پیچیده بین میکروارگانیسم ها و محیط آن ها وجود دارد و تحقیقات بیشتری برای بهینه سازی فرایند و اطمینان از موفقیت طولانی مدت آن مورد نیاز است. در نتیجه با کنترل چالش ها، زیست پالایی راه حلی امیدوارکننده و پایدار برای مشکل رو به رشد آلودگی محیط زیست می باشد. همانطور که تحقیقات برای پیشرفت درک ما از این موجودات میکروسکوپی و توانایی های آن ها ادامه دارد می توان انتظار داشت که در سال های آینده شاهد کاربردهای نوآورانه و مؤثرتری از این علم باشیم.