روش نمونه برداری
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
شماره استاندارد 1779
1- محل نمونه برداری : در مواردیکه آزمایش فاضلاب در نقطه مشخصی مورد نظر باشد انتخاب محل نمونه برداری موردی نخواهد داشت . در مواردیکه اطلاع از ترکیب فاضلاب در محل خروج فاضلاب از تأسیسات تصفیه مورد نظر باشد نمونه در محل تخلیه از انتهای لوله خروجی تأسیسات باید برداشت شود .
2- هنگامیکه پی بردن به تغییرات ترکیب فاضلاب در دوره یا فاصله زمانی مشخص مانند اوج (حداکثر مقدار (تخلیه لازم باشد نمونه ها باید در فواصل کوتاه و معینی از زمان یعنی هر 5 یا 10 یا 30 دقیقه برداشت و آزمایش شود . برای مطالعه و آگاهی از کیفیت فاضلاب در یک دوره عملکرد یا یک دوره زمانی (معمولا 24 ساعت) یا یک دوره کار روزانه تأسیسات تصفیه از روش نمونه گیری ترکیبی باید استفاده شود . نمونه ترکیبی از مخلوط کردن برداشت نمونه های معرف در فواصل معین و اختیاری از زمان از کانال اصلی تخلیه بدست می آید . حجم هر یک از نمونه های برداشت شده باید نسبت ثابتی از حجم فاضلاب را داشته باشد . فواصل زمان های اختیار شده باید با تغییرات ماهیت و مقدار جریان فاضلاب مرتبط باشد. در برداشت نمونه ها باید توجه داشت که نسبت واقعی مواد معلق محفوظ بماند . نمونه گیری نباید از ناحیه کف آلود در سطح و یا از کف کانال صورت گیرد. معمولا نمونه ها باید در 1/3 فاصله از کف بستر جریان برداشت گردد. نمونه باید به آرامی و به نحوی برداشت شود که هوا در آن وارد نشود . در بیشتر موارد برداشت نمونه یکبار در ساعت رضایت بخش است .
3- وسائل نمونه برداری: ظروف چینی با لعاب یا ظروف لعابی که لعاب آﻧﻬا شکننده نباشد و یا ظروف شیشه ای را برای نمونه برداری می توان به کار برد . ظروفی که جهت نمونه برداری به کار می رود باید دهان گشاد و کوچک باشد که انتقال محتوی به ظرف اصلی نمونه بآسانی صورت گیرد و رسوب و باقی مانده در کف آﻧﻬا بجا نماند . چنانچه وسیله نمونه برداری خود کار در اختیار باشد می توان از آن استفاده کرد .
نکته 1: در مورد تهیه نمونه های ترکیبی ظروفی برای جمع آوری نمونه ها باید بکار برد که گنجایش کافی برای کلیه نمونه های برداشت شده را داشته باشد.
نکته 2: برای تهیه نمونه ترکیبی می توان از ظروف شیشه ای یا لعابی با گنجایش کافی تمیز و خشک استفاده کرد . چنانچه ظروف لعابدار برای این منظور به کار رود باید دقت شود که لعاب بریدگی یا ترک خوردگی نداشته باشد .
1- قبل از برداشت مقدار نمونه لازم برای آزمایش , مواد جامد را با تکان دادن ظرف نمونه ترکیبی کاملا بحال تعلیق در آورید .
2- نمونه ای که بمنظور آزمایش برداشت می شود باید در بطری های در سمباده که قبلا با مقداری از نمونه شسته شده است ریخته شود . بطری های نو قبل از استفاده باید بوسیله اسید شسته شده و سپس با دقت با آب مقطر آبکشی شود .در حدود 2 تا 3 لیتر از نمونه برای کلیه آزمایش ها کافی است. بطری هایی که به منظور تهیه نمونه ﻧﻬائی بکار می رود باید از نمونه به نحوی پر شود که مقدار بسیار کمی هوا در آﻧﻬا باقی بماند و در بطری باید کاملا محکم بسته شود. چنانچه نمونه باید به فاصله دوری حمل شود آنرا در محفظه محکمی که برای این منظور تهیه شده است باید بطور قائم قرار داد .
3- در روی بطری نمونه برداری مشخصات کامل نمونه مانند محل نمونه برداری و تاریخ و ساعت نمونه برداری و نام و سمت نمونه برداری و نوع نمونه باید قید شود.
1- نمونه باید در موقع جمع آوری و پس از آن در 4 درجه سانتیگراد نگهداری شود .
2- روش کلی حفظ نمونه که قابل به کاربری در کلیه آزمایش ها باشد وجود ندارد . بطور کلی ترجیح داده می شود که آزمایش روی نمونه بلافاصله پس از نمونه گیری انجام شود . بهترین راه برای حفظ اغلب نمونه ها , نگهداری آﻧﻬا در 3 تا 4 درجه سانتیگراد در جعبه یخ که بخوبی عایق شده است و یا در یخچال بمدت 24 ساعت است . در مواردی که از مواد شیمیائی برای حفظ نمونه برای آزمایش های معین استفاده می شود , این مواد را باید بطور جداگانه در قسمتی از نمونه که برای آزمایش معینی به کار می رود ریخته شود .